Uticaj suše na razvoj pšenice

Značaj vode za pšenicu

Voda je ključna za sve životne funkcije biljaka. Nedostatak vode usporava ili zaustavlja rast biljaka, smanjujući ukupnu masu i prinos. Količina padavina u predsjetvenom periodu i tokom sjetve ima presudan značaj za formiranje prinosa ozime pšenice. Nedostatak padavina otežava osnovnu obradu, predsjetvenu pripremu i kvalitet sjetve, što produžava vrijeme nicanja i ukorjenjivanja te dovodi do slabijeg razvoja biljaka i njihove pripreme za prezimljavanje.Suša, uzrokovana klimatskim promjenama, sve više ugrožava poljoprivrednu proizvodnju. Strne žitarice, uključujući pšenicu, zahtijevaju značajne količine vode, ali samo tokom određenih faza svog razvoja. Nedostatak vode u tim ključnim periodima može dovesti do značajnog smanjenja prinosa i kvaliteta usjeva.Pšenica se može uzgajati u svim područjima gdje godišnja količina padavina iznosi između 250 i 1700 mm, pod uslovom da su padavine ravnomjerno raspoređene. Za visoke prinose, zahtjevi pšenice prema vodi iznose od 450 do 650 mm, zavisno od klimatskih uslova i dužini vegetacionog perioda.

Uticaj viška padavina

Veća količina padavina tokom maja i juna može izazvati polijeganje biljaka ili povećanu pojavu bolesti, naročito kod usjeva obilnije đubrenih azotnim đubrivima. Obilne padavine u fazama sazrijevanja mogu negativno uticati na tehnološki kvalitet pšenice.

Kritični periodi za vlagu

Pšenica ima različite potrebe za vlagom u određenim fazama rasta i razvoja. Uticaj suše na prinos zavisi od faze razvoja u kojoj se suša javlja. Ako dođe do nedostatka vlage na kraju bokorenja, smanjenje prinosa će se manifestovati kroz manju dužinu klasa i manji broj klasića. Nedostatak vlage u fazi intenzivnog porasta (vlatanja) je značajan zbog velike potrošnje vode i uticaja na odnos između lisne površine i korijenovog sistema. Nedostatak vlage u vrijeme klasanja i cvjetanja povećava broj neplodnih klasića, smanjuje broj klasa po biljci, dužinu klasa i broj zrna. Period navodnjavanja zrna je također kritičan za prinos i kvalitet pšenice, jer nedostatak vlage u ovom periodu dovodi do smanjene mase zrna, a jaki vjetrovi mogu uzrokovati pojavu smežuranih ili šturih zrna.

Savremene agrotehničke mjere

Da bi se umanjili negativni faktori suše, neophodno je primijeniti savremene agrotehničke mjere. Ovo uključuje pravilnu plodorednu praksu, optimalni sistem đubrenja, racionalnu obradu zemljišta, sjetvu visokoprinosnih sorti, navodnjavanje, efikasnu kontrolu korova te borbu protiv štetočina i bolesti. Primjena ovih mjera može značajno doprinijeti otpornosti pšenice na sušu i poboljšati prinose čak i u uslovima smanjenih padavina.