Kako suzbiti zarazu klasa pšenice usled čestih padavina?

Fusarioza klasa pšenice predstavlja ozbiljan problem za kvalitet i prinos žitarica. Tokom cvjetanja, pšenica je posebno ranjiva, a gljiva Fusarium spp. može napasti novonastala mliječna zrna, opstajući na njima i stvarajući zaražena, nerazvijena zrna sa karakterističnim rozim premazom. Ova zrna su lošijeg kvaliteta zbog mikotoksina koje gljiva ispušta, što ih često čini neupotrebljivim za ljudsku ishranu.

Infekcija pšenice ovim gljivama može se dogoditi tokom cijele godine, ali najveće štete nastaju tokom faze cvjetanja. Fusarioza je jedna od najznačajnijih bolesti žitarica sa dugotrajnim posledicama na prinos i kvalitet zrna. Glavni faktori koji utiču na pojavu infekcije su način obrade zemljišta, plodored, kao i vlaga i temperatura tokom cvjetanja.

Glavne štete od fusariozne paleži klasa uključuju smanjenje prinosa do 50%, smanjenje broja zrna do 20%, slabiju klijavost, niži kvalitet zrna i prisustvo mikotoksina. Zaražena zrna su manje mase, manje hektolitarske mase i lošijeg kvaliteta, što sve zajedno dovodi do manjeg prinosa po jedinici površine.

Cvijet pšenice se može uporediti sa otvorenom ranom, jer upravo kroz njega gljive fuzarioze ulaze i zaražavaju biljku. Gljiva opstaje na tek formiranim mliječnim zrnima, čineći ih šturim i pokrivajući ih rozom navlakom. Zbog prisustva mikotoksina koje gljiva proizvodi, ova zrna su često neupotrebljiva za ljudsku ishranu.

U jednom klasu mogu biti i zdrava i zaražena zrna, ali kada je ceo klas zahvaćen, štete su najveće. Bolest se javlja svake godine, a pogoduje joj kišno vreme i jutarnje magle. Najčešći i najštetniji soj gljive je Fusarium graminearum.

Suzbijanja patogena

Da bi se smanjila pojava infekcije, preporučuju se sledeće mere: pravilno planiranje plodoreda sa manjom učestalošću kukuruza i pšenice, uzgoj sorti koje su tolerantne na Fusarium spp., obrada strništa i kultivacija zemljišta, te dodatno usitnjavanje i ravnomjerno raspoređivanje biljnih ostataka, što ubrzava njihovu razgradnju. Ova mera se može poboljšati dodavanjem uree.

Slabi ili pretjerano bujni rast povećava podložnost infekciji, stoga je važna pravovremena žetva čim usjev dostigne potrebnu zrelost i nizak sadržaj vlage. Upotreba fungicida, tretiranje sjemena, i zaštita lista i klasa odgovarajućim fungicidima takođe pomažu u smanjenju jačine zaraze.

Početak cvjetanja-primjena fungicida

Početak cvjetanja je idealno vrijeme za primjenu fungicida. Iako agrotehničke mjere mogu mnogo pomoći u borbi protiv fuzarioze, vremenski uslovi i dalje igraju ključnu ulogu u razvoju infekcije. Tretiranje fungicidima trebalo bi da zaštiti klas, list zastavičar i ostale listove, koji su ključni za nalivanje zrna i produženje vegetacije. Time se listovi održavaju duže zelenim i zdravim, što doprinosi postizanju visokog prinosa.

Siva pjegavost klasa-učestalo oboljenje

Siva pjegavost klasa, koju uzrokuje parazit Septoria nodorum, predstavlja značajnu prijetnju za sjemensku proizvodnju. Napadi ovog parazita su posebno izraženi tokom intenzivnog rasta i cvjetanja biljke, posebno kada su vremenski uslovi vlažni sa čestim kišama. Ova bolest dovodi do smanjenja prinosa i pogoršanja kvaliteta zrna, što je posebno problematično za sjemensku proizvodnju.

Najviše su pogođeni pšenica, tritikale i ječam. Simptomi slični onima kod Septoria tritici pojavljuju se na pljevicama, lisnim rukavcima i stablu. Parazit prezimljava na biljnim ostacima i sjemenu u obliku piknida. Pošto bolest zahvata gornje listove i klas, tretiranje usjeva treba obaviti nakon klasanja. Simptomi sive pjegavosti mogu se pojaviti na svim delovima biljke i u svim stadijumima njenog razvoja. Bolest se najbolje razvija pri visokoj vlažnosti, preko 96%, i temperaturi od 20-25°C. Kada napadne klas, može smanjiti prinos i do 60%.

Za hemijsko suzbijanje fuzarioze i sive pjegavosti klasa pšenice, preporučuje se tretiranje fungicidima na početku cvetanja

Neki od preparata koji se preporučuju za zaštitu su:

Artea 330 EC (ciprokonazol + propikonazol) - 0,5 l/ha

Antre Plus (tebukonazol + tiofanat-metil) - 1,5 l/ha

Falcon EC-460 (tebukonazol + triadimenol + spiroksamin) - 0,6 l/ha

Prosaro (protiokonazol + tebukonazol) - 0,75-1 l/ha

Amistar Extra (azoksistrobin + ciprokonazol) - 0,75 l/ha

Sphere (trifloksistrobin + ciprokonazol) - 0,5 l/ha

Duett Ultra (epoksikonazol + tiofanat-metil) - 0,4-0,6 l/ha

Acanto Plus (pikoksistrobin + ciprokonazol) - 0,6 l/ha

Alto Combi (karbendazim + ciprokonazol) - 0,5 l/ha

Zamir (prohloraz + tebukonazol) - 0,75-1 l/ha

Bumper P (propikonazol + prohloraz) - 0,75-1 l/ha

Cello (tebukonazol + protiokonazol + spiroksamin) - 1,25 l/ha

Caramba (metkonazol) - 1,2-1,5 l/ha

Opus Team (epoksikonazol + fenpropimorf) - 1 l/ha