Odnos vremena berbe na kvalitet plodova

Metode određivanja optimalnog vremena berbe

Postoji više metoda za određivanje pravog trenutka za berbu, a ovaj momenat zavisi od namjene plodova, bilo da su namenjeni za preradu ili za upotrebu u svježem stanju. Većina problema u kvalitetu plodova tokom skladištenja proističe iz neadekvatnog vremena berbe.

Uticaj prerane berbe

Prerano ubrani plodovi nisu u potpunosti razvili svoje karakteristike. Na primjer, plodovi jabuke i kruške rastu do fiziološke zrelosti, i 20 dana pre berbe mogu rasti do 1% dnevno, dok se pred samu berbu ovaj rast smanjuje na 0,1-0,5% dnevno. Prerana berba značajno smanjuje prinos i prosečnu masu plodova. Takvi plodovi imaju nedovoljno razvijenu pokožicu, što povećava gubitak vode transpiracijom, a kutikula je nedovoljno formirana sa tanjom voštanom prevlakom. Osim toga, prerano ubrani plodovi nemaju karakterističnu aromu i ukus, često su trpki, i podložni su pojavi fizioloških problema poput gorkih pjega kod jabuka.

Posljedice kasne berbe

Kasna berba plodova može dovesti do pada najljepših plodova i povećanja fizioloških oboljenja kao što su jonatanove pjege i staklavost ploda kod jabuka. Takođe, gljivična oboljenja su intenzivnija tokom čuvanja kasno ubranih plodova. Prekasno ubrani plodovi su mekani, loše transportabilni i imaju smanjenu sposobnost dugotrajnog čuvanja.

Berba u više faza

Zrenje plodova različitih voćnih vrsta je često rastegnuto, zbog čega se preporučuje berba u više faza. Ova praksa omogućava dobijanje plodova ujednačenog kvaliteta, pogodnih za skladištenje i preradu, sa manjim gubicima tokom čuvanja. Na primjer, kod jabuka se preporučuje berba u dva navrata – prva berba za dugoročno čuvanje, a druga za kraće čuvanje ili direktnu prodaju. Breskve, jagode i kupine se beru u nekoliko navrata zbog neujednačenog sazrijevanja plodova.

Broj dana od punog cvjetanja do berbe

Broj dana od punog cvetanja do berbe je pouzdan pokazatelj za određivanje optimalnog vremena berbe za svaku sortu u određenom rejonu, pod uslovom da nema velikih razlika u vremenskim prilikama između različitih godina. Na primjer, zlatni delišes treba da se bere 145-155 dana od punog cvetanja, dok jonatan 135-145 dana.

Broj dana od stadijuma T do berbe

Stadijum T se javlja kada na mestu spoja ploda i peteljke iščezne ispupčenje, a još se ne formira peteljkino udubljenje. Ovaj metod je precizniji za određivanje vremena berbe. Faza od cvjetanja do stadijuma T je primarna, dok je faza od stadijuma T do optimalnog vremena berbe sekundarna. Za svaku sortu treba utvrditi stadijum T tokom tri do četiri godine.

Metode za određivanje optimalnog vremena berbe

Za pravilno određivanje vremena berbe koriste se različiti testovi:

• Jodno-skrobni test: Količina skroba u plodu se smanjuje kako plod sazrijeva. Plodovi se sijeku i potapaju u rastvor joda, gdje se presjek ploda oboji tamnoplavo na mjestima gdje ima skroba. Veći udio obojenih površina znači niži stepen zrelosti.
• Čvrstina ploda: Omekšavanje ploda je znak sazrijevanja. Čvrstina parenhima meri se penetrometrom. Mjerenje se obavlja 10-15 dana pre očekivane berbe i ponavlja se svakih 5-7 dana za zimske sorte, odnosno 2-5 dana za ljetnje sorte. Uzima se 30-50 plodova za mjerenje.