Cikus razvoja vinove loze

Prvi rod može se očekivati već u drugoj godini, obično oko jednog kilograma po čokotu, dok se prva berba računa od treće godine. Važno je smanjiti prinos u trećoj godini za 20 do 30% kako bi se osigurao normalan vegetativni razvoj, dok se u četvrtoj godini treba dati 50 do 60% od očekivanog prinosa. U petoj godini može se postići prosječan rod ili 90 do 100% od normalnog prinosa, dok se najkasnije u šestoj godini očekuje puni prinos. Ovo su ključni koraci za optimalan razvoj vinove loze i postizanje kvalitetnog prinosa grožđa.

Faza rastuće rodnosti vinove loze obuhvata period od treće do 10. godine, koji je optimalan za prinos grožđa. Ovaj period varira u trajanju, zavisno od sorte, između 20, 30 ili 40 godina starosti čokota. Biološki razvoj čokota traje 30 do 35 godina, nakon čega se može smatrati "starom vinovom lozom", iako nema zvanične definicije za starost loze. Vinova loza nastavlja živjeti sve dok joj se pružaju osnovne potrebe za rast. Optimalan eksploatacioni vijek često se smatra periodom od 25 do 30 godina, nakon čega loza počinje gubiti na rentabilnosti, produktivnosti i kvalitetu grožđa. Poslednjih pet do 10 godina starosti čokota obično karakteriše faza opadajuće rodnosti. Ovi su elementi ključni za razumijevanje optimalnog perioda prinosnosti i eksploatacije vinove loze.

Faza suzenja vinove loze počinje u proljeće i karakteriše se pojavom sokova na presjecima stabala ili lastara. Ova pojava proističe iz apsorpcije vode i minerala od strane korijena. U našim klimatskim uslovima, suzenje obično počinje u drugoj polovini marta i završava se kretanjem pupoljaka krajem marta ili početkom aprila. Početak ove faze zavisi direktno od temperature zemljišta, pri čemu se smatra da temperatura od sedam do 10 stepeni Celzijusa u zoni korijenovog sistema inicira kretanje sokova. Raniji ili kasniji početak suzenja može se javiti zavisno od podloge i sorte. Tokom ove faze, moguće je da isteče od 0,3 do 2,5 litara soka po čokotu, što varira u zavisnosti od različitih faktora kao što su uzgojni oblik, podloga i sorta. Iako isticanje soka nije štetno za čokot, može uzrokovati manja oštećenja kod reznika, ali se to može sprečiti kosim rezom. Ovo su ključni aspekti faze suzenja vinove loze.

Faza kretanja okaca, rasta i razvoja vegetacije vinove loze traje do početka cvetanja i karakteriše se intenzivnim razvojem svih organa, zavisno od temperature vazduha. Počinje na devet stepeni Celzijusa i traje od 40 do 50 dana. Ova faza počinje pojavom listića iz pupoljka, nazvana "faza mišjih ušiju", i razvojem lastara. Nakon početka faze, listovi počinju proizvoditi više asimilata nego što troše. Tokom ove faze, lastari se intenzivno produžavaju, a razvijaju se i cvasti i zaperkovi pupoljci. Srednja dnevna temperatura za početak ove faze treba biti od sedam do 12 stepeni Celzijusa. Pred kraj ove faze, lastari mogu rasti i do 15 cm dnevno. Sredina ove faze je povoljna za plijevljenje mladih nepotrebnih lastara čokota. Usled brzog rasta lastara i razvoja cvetova, može doći do kompeticije za hraniva, što može rezultirati nepotpunim razvojem cvetova i lošom oplodnjom.Fotosinteza i respiracija su ključni procesi tokom ove faze. Fotosinteza se odvija tokom obdanice, koristeći sunčevu energiju za apsorpciju CO2 iz atmosfere i sintezu organskih jedinjenja, posebno u listovima. Respiracija se odvija uglavnom tokom noći, transformišući proizvode fotosinteze u energiju za sintezu drugih organskih jedinjenja. Ovi procesi su vitalni za rast i razvoj vegetacije vinove loze.

Faza cvjetanja vinove loze obično počinje krajem maja ili početkom juna, zavisno od temperature tokom prethodne faze. Cvetanje se smatra započetim kada je otvoreno pet odsto cvjetova i traje obično 10-20 dana. Optimalna temperatura za cvjetanje je između 25 i 32 stepena Celzijusa. Tokom ove faze, nepovoljni faktor može biti jak vetar koji može isušiti žig tučka i dovesti do loše oplodnje.Nedeljama prije cvjetanja, cvjetovi dovršavaju svoj razvoj, a nekoliko dana prije odbacivanja cvjetne kapice, polen postaje klijav. Većina sorti vinove loze je samooplodna, što znači da imaju hermafroditne cvetove sa oba polna organa. Oplodnja se događa kada polen padne na žig tučka i stvori embrion. Proces cvjetanja obično počinje oko 50 do 60 dana nakon što su se okca aktivirala.Temperaturni uslovi su ključni za normalno cvjetanje i oplodnju. Temperature iznad 19 stepeni Celzijusa pogoduju brzom cvjetanju, dok temperature iznad 32 stepena mogu biti nepovoljne. Pri povoljnim uslovima, cvetanje i oplodnja traju osam do 10 dana. Hladno i kišovito vrijeme može usporiti zbacivanje kapica i oplodnju cvjetova. Ovo su ključni aspekti faze cvjetanja vinove loze.
 

Faza porasta i razvoja bobica vinove loze traje od zametanja do početka sazrijevanja i obično traje 30 do 60 dana, zavisno od sorte i klime. Optimalna temperatura za ovu fazu je između 25 i 30 stepeni Celzijusa. Bobice u ovoj fazi su tvrde, zelene, i obavljaju procese asimilacije, transpiracije i disanja kako bi obezbijedile hranljive materije, pri čemu oko 20% dolazi iz samih bobica, a ostatak iz listova i korijena.

Razvoj bobica prolazi kroz tri faze: u prvoj fazi dolazi do intenzivnog rasta bobica zbog diobe ćelija, u drugoj fazi se uglavnom razvijaju sjemenke dok bobica ostaje manje mesa, a u trećoj fazi, koja počinje "šarkom" grožđa, dolazi do završetka sazrijevanja kada bobice dostižu konačnu veličinu zbog povećanja ćelija.

Sazrijevanje bobica je sortna osobina i počinje prestankom rasta bobica i promenom boje pokožice, nazvane "šarak". Boja pokožice se mijenja u žuto-zelenu kod belih sorti i postaje prozirna, dok kod crvenih i crnih sorti dolazi do postupne promjene boje usljed nakupljanja antocijana. Nakon toga, bobice počinju omekšavati, na površini se javlja voštana prevlaka nazvana "mašak" ili "pepeljak". Ovi su elementi ključni za razumijevanje procesa sazrijevanja bobica vinove loze.

Faza sazrevanja lastara, opadanja lišća i pripreme za zimski odmor počinje kada bobice postignu punu fiziološku zrelost i traje sve do opadanja lišća. U ovoj fazi, lišće gubi hlorofil i mijenja boju: listovi bijelih sorti postaju žuti, dok listovi crnih i crvenih sorti postaju crvenkasti ili tamno mrki. Tokom ove faze dolazi do procesa kaljenja, koji povećava otpornost čokota na niske zimske temperature.

Nakon punog sazrijevanja, asimilati se više ne usmjeravaju prema grožđu, već se skladište u lastarima, nodusima-koljencima, starom drvetu loze i korenu. Fiziološki procesi u ovoj fazi su usmereni ka skladištenju rezervnih materija, dovršetku diferencijacije, obrazovanju pupoljaka (okaca) i dozrijevanju lastara.

Zimsko mirovanje, koje slijedi nakon opadanja lišća, može se podijeliti na fiziološko i ekološko mirovanje. Fiziološko mirovanje traje obično četiri do pet meseci i karakteriše ga stanje zimskih okaca koje su prilagođene prezimljavanju. U ovom periodu, niske temperature ne mogu pokrenuti kretanje sokova u lozi. Nakon fiziološkog mirovanja, slijedi ekološko mirovanje koje je uslovljeno spoljašnjim faktorima, poput temperatura. Tokom ovog mirovanja, životni procesi u lozi ne prestaju potpuno, ali loza postaje otpornija na niske temperature.