Koliko su opasni virusi vinove loze kod osjetljivih vinograda?

Infektivna degeneracija

Infektivna degeneracija vinove loze, često uzrokovana virusom GFLV, predstavlja značajan problem u vinogradarstvu. Iako je moguće da više vrsta virusa, kao što su ArMV i TBRV, izazivaju slične simptome, GFLV se najčešće izoluje iz zaraženih uzoraka vinove loze. Ovaj virus posebno negativno utiče na sposobnost tkiva da se pravilno srašćuje na spojnim mestima i može ograničiti razvoj korena reznica tokom ožiljavanja.

Sorte koje su tolerantne prema GFLV obično daju zadovoljavajuće prinose, dok su osjetljive sorte izložene značajnim gubicima u proizvodnji, koji mogu dostići visokih 50-90%. Virus se prenosi nematodama, poput Xiphinema index i X. italeae, što ga čini izazovom u područjima gde se gaji vinova loza

Tri tipa simptoma

Simptomi infektivne degeneracije vinove loze mogu se podijeliti u tri tipa koji jasno ukazuju na prisustvo virusa. Prvi tip obuhvata deformisane listove koji su asimetrični, naborani i nazubljeni po ivici. Ovi listovi često pokazuju hlorozu i šarenilo u obliku mozaika. Ljetorasti se nenormalno granaju, stvarajući dvostruke lastare, dok nodusi postaju kratki, a lastari dobijaju izgled cik-cak. Grozdovi na takvim čokotima često su manji, sa sitnijim bobicama koje nezadovoljavajuće dozrijevaju i imaju loš kvalitet i ukus.

Drugi tip simptoma je žuti mozaik koji se javlja na svim djelovima loze u ranim fazama vegetacije, prikazujući se kao svijetlo žuta boja. Na listovima se ponekad mogu primijetiti žute prstenaste forme ili linije koje mogu postepeno preći u potpuno žutu boju ili šarenilo.

Treći tip simptoma je trakavost nerava, gdje se zlatno žuta boja pojavljuje duž glavnih nerava listova i širi se na međunervalni prostor. Ova promjena boje obično se manifestuje tokom drugog dijela leta i može zahvatiti ograničen broj listova. Listovi sa ovim simptomom obično nemaju značajnije deformacije, ali grozdovi koji se formiraju su često rehuljavi, što može značajno smanjiti prinos.

Uvijenost lišća loze

Uvijenost lišća vinove loze, uzrokovana virusom GLRV (Grapevine Leafroll Virus), zahvata podloge i vioke svih kultivara vinove loze. Ovaj virus može smanjiti uspješnost kalemljenja, čineći podloge opasnim prenosiocima skrivenih infekcija.

Virus se može latentno javiti i u nekim komercijalnim sortama, što povećava njegovu štetnost. Razlika između zaraženih i zdravih loza obično nije vidljiva sve do sredine ljeta. Tada se donji listovi počinju uvijati, a pojavljuje se intervenalna hloroza. Listovi postaju zadebljani, hrapavi i krhki na dodir.

Simptomi se šire od osnove čokota prema vrhu, i do kraja vegetacije većina lišća može biti zahvaćena, pri čemu najjače zaraženi listovi često opadaju prerano. Na tamnim sortama loze, početkom juna i jula, mogu se pojaviti nekrotične pjege koje se šire i spajaju, čineći gotovo cijeli list crvenkastim, osim tkiva uz glavne i sporedne žile. Listovi bijelih sorata dobijaju srebrnast sjaj, a pjege koje se tu pojave su svijetlo hlorotične, što može otežati dijagnozu zaraze u odnosu na tamne sorte.

Štete koje uzrokuje GLRV uključuju smanjenje asimilacijske površine, nepravilno sazijrevanje grožđa, niže prinose i manje koncentracije šećera u grožđu. Glavni izvor ovih viroza su zaraženi sadni materijali, koji se često razmenjuju u međunarodnoj trgovini. Lozni sadni materijal se dobija spajanjem vegetativnih djelova dvije biljke, omogućavajući virusima poput GLRV da se prenesu iz zaražene podloge u vioke i obrnuto.

Inficirani čokoti ostaju zaraženi do kraja svog životnog vijeka, jer nema efikasnog lečenja za ove viruse. Latentni period od izuzetne je važnosti jer tokom tog perioda biljka ne pokazuje spoljne znakove zaraze. Širenju ovih viroza u prirodi doprinose i vektori, posebno nematode.

Suzbijanje viroza je izuzetno teško i kompleksno. Glavne strategije uključuju suzbijanje vektora-nematoda, selekciju otpornih sorti i korišćenje bezvirusnog sadnog materijala. Prije sadnje treba provjeriti da li u zemljištu ima nematoda iz grupe Longidoridae, poput Xiphinema index i X. italiae, te preduzeti odgovarajuće mjere, kao što je fumigacija, ako su prisutne.