Koje voćne vste su sklone partenokarpiji

U botanici i hortikulturi, pojava partenokarpije označava formiranje ploda bez potrebe za oplodnjom i bez razvijanja klijavih sjemenki, što se često naziva "djevičanski plod". Kruška je jedna od voćnih vrsta koja najviše pokazuje sklonost ka ovoj pojavi, posebno sorte poput junskog zlata, julske dekantkinje, trevuške i mnogih drugih.

Ova karakteristika nije ograničena samo na kruške već se primećuje i kod nekih sorti jabuka poput baldvina, čelinija i drugih, kao i kod nekih koštičavih voćaka kao što su trešnje i breskve.

Partenokarpne sorte voćaka su posebno važne u područjima koja su često izložena mrazu, jer mogu donijeti rod i nakon što se dogodi mraz. Ova svojstva čine ih dragocjenim resursom u voćarstvu, pružajući stabilnost i sigurnost u vremenski nepredvidivim uslovima.

Nakon mrazeva, prskanje biljnim hormonima, poznatim kao fitohormoni, koristi se kako bi se podstakla stimulativna partenokarpija kod voćaka. Za ovo vještačko izazivanje, koriste se različiti sintetički fitohormoni kao što su beta-indol buterna kiselina, alfa-naftil sirćetna kiselina, beta-naftoksisirćetna kiselina, 2,4-D (dihloro-fenoksisirćetna kiselina) i drugi. Koncentracija ovih hormona varira obično između 10 do 100 ppm (djelova na milion djelova vode), u zavisnosti od vrste voćke, sorte i primenjenog sredstva.

Ovaj proces omogućava voćkama da razviju plodove bez potrebe za oplodnjom, što je posebno korisno nakon mrazeva jer pruža alternativni način za razvoj plodova čak i u nepovoljnim uslovima.

Stimulativna partenokarpija se javlja kada polen dospije na žig tučka, ali ne dolazi do oplodnje, obično zbog nepotpunog klijanja. Ova pojava može biti izazvana različitim nadražajima kao što su ubod insekata, mraz ili hemijski preparati. Posebno se primjećuje kod triploidnih sorti kruške i jabuke, pogotovo u godinama kada cvjetovi budu oštećeni mrazom. Kod nekih sorti, poput vilijamovke, čak i sa velikim oštećenjem cvjetova od mraza, može se dobiti normalan rod u pojedinim godinama.

Vegetativna partenokarpija se ne pokreće polenom, već se pripisuje visokim temperaturama koje utiču na hormone koji podstiču razvoj ploda bez oplodnje. Česta je kod nekih suptropskih i tropskih voćnih vrsta poput mandarina, smokvi i banana.

Lažna partenokarpija se javlja kada embrion rano izumre. Osim nekoliko nerazvijenih sjemenki sa abortiranim embrionom, plod može imati i manji broj normalno razvijenih semenki. Ovo se često dešava kod nekih triploidnih sorti jabuka i krušaka.